Kawa to nieodłączny element poranka dla milionów mężczyzn na całym świecie. Często przypisuje się jej właściwości pobudzające, wspierające koncentrację i wydolność fizyczną. W gabinecie coraz częściej dostaję od pacjentów pytanie: czy kawa wpływa na poziom testosteronu? Czy filiżanka espresso może pomóc w utrzymaniu męskiej witalności, czy wręcz przeciwnie – zaszkodzić równowadze hormonalnej? Sprawdźmy zatem, co na temat kofeiny mówią dane naukowe.
Czy kawa podnosi testosteron?
Odpowiedź na to proste, wydawałoby się, pytanie, brzmi: to zależy – głównie od ilości, czasu spożycia i indywidualnej reakcji organizmu.
Niektóre analizy naukowe wskazują, że umiarkowane spożycie kofeiny może przejściowo zwiększać poziom testosteronu u mężczyzn. W jednym z badań sportowcom podano kofeinę przed treningiem, a następnie zauważono u nich wzrost poziomu testosteronu po wysiłku fizycznym w porównaniu do grupy kontrolnej. Takie obserwacje mogą sugerować, że kofeina może działać jako krótkotrwały booster hormonalny. Warto jednak dodać, że to konkretne badanie przygotowano na bardzo małej grupie mężczyzn, a obserwowany efekt nie był efektem długofalowym.
W innym badaniu kawa z kofeiną, jak i kawa bezkofeinowa podniosła poziom testosteronu w porównaniu do placebo, co sugeruje, że nie tylko kofeina, ale również inne składniki kawy wpływają na hormonalną odpowiedź organizmu. Dodatkowo kawa z kofeiną znacząco zwiększyła moc beztlenową uczestników, co przekłada się na lepszą wydolność podczas intensywnego wysiłku fizycznego.
Niestety wciąż wiadomo za mało, żeby na pewno móc stwierdzić, czy kawa podnosi testosteron, czy też go obniża, dlatego potrzebne są dalsze badania, aby móc to potwierdzić. Co więcej, nie tylko u sportowców, kawa może mieć korzystny wpływ na różne parametry W jednym badaniu pracownicy służby zdrowia pijący ≥4 filiżanki kawy dziennie mieli niższe poziomy peptydu C, estronu, całkowitego estradiolu oraz wolnego estradiolu, a także leptyny oraz markerów zapalnych (CRP, IL-6, sTNFR-2). Jednocześnie obserwowano wyższe stężenia SHBG, całkowitego testosteronu oraz adiponektyny, co wskazuje na korzystny wpływ kawy na równowagę hormonalną i redukcję stanu zapalnego. Efekty te były podobne zarówno dla kawy z kofeiną, jak i bezkofeinowej, co znów może podkreślać znaczenie innych cennych składników zawartych w kawie.
Zapoznając się z rozmaitymi raportami i analizami, możemy zauważyć, że dotychczas prowadzone badania prezentują różne wnioski i wskazują na dodatkowe czynniki, które wpływają na zależność między spożyciem kofeiny a poziomem męskiego hormonu płciowego. Poza tym w większości są to badania obserwacyjne, które pozwalają jedynie na wykrywanie powiązań między zmiennymi, ale nie umożliwiają wyciągania wniosków o związkach przyczynowo-skutkowych, ponieważ zawsze istnieje ryzyko wpływu niekontrolowanych czynników trzecich.
Kawa a hormony – równowaga pod kontrolą
Związek między kawą a hormonami jest dość dynamiczny i… nie zawsze jasno określony w badaniach. Kofeina, oprócz testosteronu, może wpływać też na hormony kluczowe dla zdrowia mężczyzn takie jak kortyzol czy insulina.
Nie sposób jednak pominąć fakt, że naukowcy w swoich badaniach wykazują również wiele mocnych stron kofeiny w kontekście zdrowia ludzi. Sugeruje się, że kofeina może być związana z łagodzeniem objawów takich schorzeń jak choroba Parkinsona, choroba Alzheimera czy cukrzyca.
Czy warto ograniczyć kawę dla zdrowia hormonalnego?
Nie ma potrzeby rezygnować z kawy, jeśli pijesz ją rozsądnie. Wręcz przeciwnie – umiarkowana ilość (dla zdrowych osób to nawet 3‒5 filiżanek dziennie) może wspierać funkcje poznawcze, redukować ryzyko niektórych chorób i – jak pokazują niektóre badania – krótkoterminowo wspomóc produkcję testosteronu.
Kofeina i testosteron – połączenie idealne?
Kofeina może korzystnie wpływać na testosteron, szczególnie u mężczyzn aktywnych fizycznie, którzy spożywają ją we właściwych ilościach. Nie działa jednak jak magiczny „testosteronowy zastrzyk” – jej efekt jest krótkotrwały i silnie zależny od innych, indywidualnych czynników.
Pamiętaj też, że kofeina to nie tylko kawa. Substancję tę można znaleźć, chociażby w takich napojach jak coca-cola, herbata czy modna ostatnio matcha. Kofeina jest także w niektórych suplementach, lekach, a nawet w tak lubianej czekoladzie!
Jeśli zależy Ci na optymalizacji poziomu testosteronu, ważniejsze będą: poprawa snu, podejmowanie codziennej aktywności fizycznej, redukcja stresu i odpowiednia dieta. Kawa – pita z umiarem i o odpowiedniej porze – może być częścią zdrowego stylu życia i jako element takiego powinna być traktowana. Nie jako główna kwestia wpływająca na poziom testosteronu.
Zauważasz u siebie objawy spadku testosteronu, mimo zdrowych nawyków? Rozważ konsultację ze specjalistą. Wizyta u lekarza androloga może być strzałem w dziesiątkę. Spodziewaj się na niej gruntownego wywiadu lekarskiego, ale i prawdopodobnie zalecenia wykonania badań andrologicznych. To z pewnością pomoże ustalić, jakie są przyczyny Twojego gorszego samopoczucia i będzie podstawą dobrania odpowiedniego leczenia.
Źródła:
Beaven, C. M., Hopkins, W. G., Hansen, K. T., Wood, M. R., Cronin, J. B. i Lowe, T. E. (2008). Dose effect of caffeine on testosterone and cortisol responses to resistance exercise. International journal of sport nutrition and exercise metabolism, 18(2), 131–141.
Glover, F. E., Caudle, W. M., Del Giudice, F., Belladelli, F., Mulloy, E., Lawal, E. i Eisenberg, M. L. (2022). The association between caffeine intake and testosterone: NHANES 2013-2014. Nutrition journal, 21(1), 33.
Hang, D., Kværner, A. S., Ma, W., Hu, Y., Tabung, F. K., Nan, H., Hu, Z., Shen, H., Mucci, L. A., Chan, A. T., Giovannucci, E. L. i Song, M. (2019). Coffee consumption and plasma biomarkers of metabolic and inflammatory pathways in US health professionals. The American journal of clinical nutrition, 109(3), 635–647.
Lovallo, W. R., Whitsett, T. L., al’Absi, M., Sung, B. H., Vincent, A. S. i Wilson, M. F. (2005). Caffeine stimulation of cortisol secretion across the waking hours in relation to caffeine intake levels. Psychosomatic Medicine, 67(5), 734–739.
Reddy, V. S., Shiva, S., Manikantan, S. i Ramakrishna, S. (2024). Pharmacology of caffeine and its effects on the human body. European Journal of Medicinal Chemistry Reports, 100138.
Gür, M., Çınar, V., Akbulut, T., Bozbay, K., Yücedal, P., Aslan, M., Avcu, G., Padulo, J., Russo, L., Rog, J. i Migliaccio, G. M. (2024). Determining the Levels of Cortisol, Testosterone, Lactic Acid and Anaerobic Performance in Athletes Using Various Forms of Coffee. Nutrients, 16(19), 3228.
